پرورش ملکه به سبک پیوند زدن

قبل از هر اقدامی به منظور تولید ملکه بصورت انبوه، آماده سازی کلنی مادری و کلنی پرستار از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. لازم به ذکر است که استفاده کردن از کلنی‌های مادری و یا کلنی‌های پرستار نامناسب نتیجه نا‌مطلوبی را در بر خواهد داشت.

آماده سازی کندوی مادری:
در رابطه با منبع تولید ملکه‌های آینده باید گفت که استفاده سالانه از یک ملکه اصلاح شده که قابلیت‌های خود را درسال‌های گذشته نشان داده و از ارزش ژنتیکی بالایی برخوردار بوده، مورد توجه قرار گیرد.
نخست، پنج روز قبل از روز پیوند زدن، با آویزان کردن یک شانه بافته شده تیره رنگ با سلولهای کارگرکه اصطلاحا به آن پوکه هم گفته می‌شود، در داخل کندوی اصلاح شده مادری، شرایط تخمگذاری ملکه و بعدها برداشت لارو از داخل این قاب و انتقال این لاروها به داخل ته فنجانکها را آماده می‌سازیم.
در این مرحله ما نیازمندِ لاروهایی هستیم که از اوّل دوره لاروی آنها ۱۸ ساعت گذشته باشد. که با آویزان کردن به موقع شانه بافته شده و مهار‌کردن ملکه بر روی این شانه به وسیله یک قاب مهار کننده ملکه و یا درکندوهای قوی، بدون قاب مهار کننده ملکه، این نیاز را ممکن خواهیم ساخت. فراموش نکنید که با کمی شربت تحریکی ملکه را تشویق به تخمگذاری منظم و گسترده کنید تا در هنگام برداشت لاروهای هم سن دچار مشکل نگردید.

آماده سازی کندوی پرستار :
کندوی پرستار همان کلنی می‌باشد که فنجانکهای دارای لارو ۱۸ساعت را دریافت کرده و به شاخون‌های قوی و درشت بافت تبدیل کرده، باید دارای شرایط خاصی بوده که از قبل به این منظور آماده شده باشد.
می‌توانیم از یک کلنی با ملکه در این مورد استفاده کنیم. امّا باید حداقل از۲۰ شان پر زنبور تشکیل شده باشد. کارشناسان استفاده ازکلنی یتیم را توصیه می کنند، چون موفقیت بیشتری را درپیش دارد و احتیاج به شرایط خیلی عالی طبیعی با پتانسیل بالای گرده و شهد هم نمی‌باشد. ناگفته نماند که شرایط محیطی کاملامناسب باعث تولید ملکه‌های درشت و قوی خواهد شد. برای مثال در اواخر اسفند ماه در منطقه دزفول و در اواخر اردیبهشت ماه درشرایط استان همدان پیشنهاد می‌شود که این هم ارتباط زیادی به پیش و پس بودن سال دارد.
آماده سازی کلنی پرستار باید چهار روز قبل از آویزان کردن قاب حاوی فنجانک‌ها صورت پذیرد. اوّل یک کندوی قوی را بی‌ملکه و یتیم کرده. بعد تمامی شانه‌‌هایی که دارای لارو سر باز می‌باشد از کندو پرستار خارج کرده و با شانه‌های کارگرتخمگذاری شده نزدیک به تولد کندوهای مجاور تعویض کنید.
کنترل پارازیت واروا را حتما مورد نظرداشته باشید که کلنی‌های آلوده نتیجه ای نا مطلوب به همراه خواهند داشت. به میزان گرده و عسل کلنی توجه داشته باشید و درصورت کمبود، این نیاز مبرم را را با تغذیه و یا تعویض شانه‌ها بر طرف کنید.
سعی کنید حتی الامکان کلنی را فشرده کرده و در روز پیوند زدن با بازدید مجدد کلنی پرستار کلّیه شاخون‌های بافته شده را با خارج کردن لارو داخل شاخون و برداشتن ژله همه شا‌خون‌ها در داخل یک شیشه کوچک دردار ونگهداری این ژله در قسمت پایین یخچال اقدام نمایید. تغذیه کلنی پرستار با شربت غلیظ که ازدوتا شکر و یکی آب تشکیل شده تا مرحله دربست شدن شاخون‌ها ضروری است .

انتقال لارو به داخل فنجانک یا همان عمل پیوند زدن:
آماده سازی تیرک پیوند و کاشتن سلولهای پلاستیکی یا مومی که سلولهای مومی را می‌توان با فرو کردن چوبک‌های تراشیده به این منظور یا استفاده از شیشه آب مقطر ۱۰ سی‌سی که در داخل آب صابون فروبرده شده وتکانیده و بعد داخل موم ذوب شده با درجه حرارتی حدود۷۰ درجه فرو کرده ساخته و استفاده کنید .مهم این است که قطر دهانه ته فنجان ۹ میلیمتر باشد. نه کمتر و نه بیشتر ! استفاده از فنجانک‌های پلاستیکی شرایط انتقال و جابه‌جایی مناسب‌تری را ممکن می سازد.
می‌توان به آسانی با بریدن دو نوار مومی به پهنای تیرک پیوندی که قرار است درداخل قاب آویزان کرده و گرم کردن این نوارها به وسیله یک سشوارمعمولی و چسبانیدن آنها بر روی تیرک و مجددا گرم کردن و فشاردادن ته فنجانکها برروی تیرک، باعث قرار گرفتن این فنجانکها بر روی تیرک پیوند می‌شود. در رابطه با فنجانکهای مومی نمی توان به آنها فشارآورد، و باید با کمال احتیاط با کمی موم مذاب شده آنها را برروی تیرک چسبانید. می‌توان به مراتب با تمیزکردن فنجانکهای پلاستیکی و شربتی کردن آنها و آویزان کردن این تیرکها ۲۴ ساعت قبل ازپیوند زدن، آنها را کاملا آماده نمایید. زنبورها با تمیزکردن این سلولها وکشیدن یک لایه مومی نازک درداخل آنها، باعث آماده سازی کامل آنها برای پیوندزدن خواهند شد.
با نگاه به تصویر شماره ۳ خواهید دید که  ازسیستم خاصی برخورداربوده و تمامی قسمتهای آن برروی یک دیگر مونتاژ شده و دراین سیستم نیازی به نوار مومی نیست. ولی توضیحات بالا هم دقیقا همین عملکرد را خواهد داشت. فراموش نشود که بیشتراز تعداد ۱۲ عدد ته فنجان بر روی یک تیرک قرار نداده و بیشتر از ۳۶ عدد ته فنجان درهرسری دریک کلنی توصیه نمی‌شود، چون درآن صورت تعداد و کیفیت شاخونهای بافته شده به شدّت کاهش خواهد یافت!

سوزن پیوند و انواع آن:
در حال حاضر دو نوع سوزن پیوند، که همان سوزن انتقال لارو از داخل حجره زنبورهای کارگربه داخل ته فنجانک‌ها می‌باشد وجود دارد. تصویر شماره ۴، سوزن پیوند چینی نامیده می‌شود که از آن برای انتقال لارو ۱۸ ساعته با ژله زیر آن استفاده می‌کنند. توصیه می‌شود که از این سوزن درفصلهایی که زنبورها فعالیت شدید دارندوقادرند ژله رویال زیادی تولید کنند،استفاده کنید.
سوزن پیوندهای زیادی دربازاروجود دارد که شکل همین سوزن رادارا می‌باشد. ولی کیفیت لبه باریکی که لارو را با آن برداشته مهم است که بیشترآنها دارای لبه پلاستیکی هستند،که توصیه نمی‌شوند. ولی برای مثال نوع آلمانی آن دارای یک لبه باریک از جنس خاص و محکم ولی کاملا انعطاف پذیری است که ازقسمت استخوانی بال پرندگان تهیه شده است و کیفیت بالایی را دارا می‌باشد توصیه می‌شود.
نوع دوم سوزن که اصطلاحا سوزن پیوند فلزی می‌باشد و قدیمی تر و متداولتر است، شمار را قادر می‌سازد که باکمی سوهان‌کاری برروی جک قلاب بافتنی که لنه آن به شکل مورد نظر صورت گرفته و حالت داده شده است، ساخته و استفاده کنید.
استفاده از این نوع سوزن پیوند انتقال لارو را برروی ژله ممکن می‌سازد که این نوع انتقال با سوزن پیوند چینی امکان پذیر نمی‌باشد.

پیوند زدن با سوزن پیوند چینی:
همان طوری که قبلا اشاره شد استفاده ازاین نوع سوزن پیوند باید درشرایط محیطی کاملا مناسب از نظر میزان گرده و شهد درمنطقه صورت پذیرد. در این سیستم احتیاجی به جمع آوری ژله رویال نمی باشد و شما می‌توانید با حرکت لبه سوزن ازسمت دیواره حجره به پایین و تا زیر لاروِ انتخاب شده، لارو را با ژله داخل سلول برداشته و به داخل ته فنجانک انتقال دهید.
لازم به ذکراست که در هنگام جدا کردن لارو از سوزن، اوّل لبه سوزن پیوند را نزدیک به دیواره روبرویی ته سلول کرده بعد با کمی فشاربه پایین یک زاویه ۹۰درجه در ناحیه بعد از لارو و ژله تشکیل داده و بعد از چسبانیدن کامل لبه باریک سوزن از قسمت زاویه داده شده به آرامی دکمه انتهای سوزن پیوند را فشار داده و لارو و ژله را ازسوزن جدا نموده و درته فنجان قراردهید.

پیوند زدن با سوزن پیوند فلزی :
استفاده از این نوع سوزن پیوند مستلزم در اختیار داشتن ژله رویال می‌باشد که باید آن را با رقیق کردن ژله به وسیله آب مقطر به نسبت ۳۵ درصد آب و ۶۵ درصد ژله که در داخل یک شیشه کوچک در دار انجام شده و تقسیم ژله به وسیله یک سرنگ کاملا تمیزدرداخل فنجانکها به گونه ای که هر فنجانک یک قطره کامل دریافت نموده، اقدام به پیوند زدن می کنیم .
درهردو روش پیوند زدن باید نور کافی در اختیار داشته باشید و انتخاب لارو ۱۸ ساعت از اهمیت خاصی برخوردار است. می توان ازسوزن پیوند فلزی در پیوند دوبله که باعث دریافت کردن بیشتر ژله رویال در دوره رشد لاروها شود استفاده کرد. بعد از تقسیم ژله درداخل فنجانکها، اقدام به برداشت لارو مناسب می‌شود.
در این سیستم خیلی مهم هست که به هیچ وجه لارو را پشت رو برروی ژله فنجان قرارندهیم که در این صورت باعث خفگی لاروشده و احتیاط کرد که لارو را در داخل ژله فرو نبرده که این امر موجب غرق شدن لارو در ژله خواهد شد! به آرامی بعد از برداشت لارو  از سمت کمر آن و شناور کردن آن برروی ژله، نسبت به انتقال لارو بعدی اقدام نماید.
پیوند دوبله به معنی آن است که بعد از۳روزاز پیوند زدن و آویزان کردن تیرک پیوند درداخل کندوی پرستار، مجددا  این تیرک به محل آزمایشگاه آورده وبا برداشت لاروهای رشد کرده از داخل ته فنجانها و انتقال لارو ۱۸ ساعته مجدد بر روی این ژله باعث می‌شود که زنبورها مجددا به لارو جوان غذا بدهند و از این طریق دو برابر غذا دراختیار لارو ملکه قرارخواهد گرفت. لازم به تذکر است که با این روش تعداد کمتری از شاخونها ازطرف زنبورها مورد قبول واقع خواهند شد، ولی ملکه های متولد شده ملکه‌هایی درشت و قوی و مناسب تری برای تلقیح مصنوعی خواهند بود.

نکاتی را در پیوند زدن باید در نظر گرفت:
آماده‌سازی کندوی پرستاراز اهیمت خاصی برخوردار است. انتخاب فصل پیوند زدن وانتخاب لارو مناسب و برنامه‌ریزی دقیق باعث نتیجه گیری مطلوب وموفقیت خواهد شد. بارها مشاهده می‌شود که توصیه شده اتاق پیوند باید گرم و مرطوب باشد. تجربه نشان داده است که می توانید دردمایی حدود ۲۲ درجه سانتیگراد و یا در وضعیت چادر صحرایی و بدون رطوبت خاص به راحتی پیوند زده و حتی تا دو ساعت قرار دادن لاروها در دمای ۲۵ درجه در داخل اتاق درصورتی که درمعرض وزش باد قرار نگیرد، هیچ گونه مشکلی نخواهد داشت.
در آلمان زنبورداران با آماده کردن کندوی پرستار در زنبورستان خود و انجام عمل پیوند درمراکز تحقیقات پرورش زنبور عسل وانتقال این تیرکهای حاوی لاروها به زنبورستان،حتی تا شعاع مسافتی ۲۰۰کیلومتر هم انجام می‌شود وهیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند.

تشخیص لارو ۱۸ ساعته:
انتخاب یک لارو صحیح مشکلات متعددی را به همراه دارد برای این منظور ابتدا یک قاب که حاوی سه تیرک است را به تیرک A مخصوص لاروهای بسیار جوان، تیرک B مخصوص لاروهایی که لارو برروی مقدار کمی ژله شناوراست و تیرک C مخصوص لاروهایی که تقریبا را حت با چشم دیده می‌شوند، اختصاص داده و بعد اقدام به پیوند زدن نمایید . بعد همه این تیرک ها را به کندوی پرستارکه شرایط خوبی داشته باشد را انتقال بدهید.
از این طریق متوجه خواهید شد که کدام یک از لاروها بیشتر مورد قبول واقع خواهند گردید! چون قدرت بینایی افراد متفاوت می‌باشد، لذا مشکل می‌توان یک استاندارد خاصی را پیشنهاد کرد. ولی باید گفت که دقت داشته باشید ازلاروهایی استفاده کنید که ساعات اوّلیه دوره لاروی را گذرانیده اند و درمورد استفاده از سوزن پیوند چینی باید حتما لارو برروی کمی ژله شناور باشد. به هیچ وجه از تخم روز و یا لاروی که به راحتی با چشم دیده می شوند و رشد کرده‌اند، استفاده نکنید.

پیوند زدن با دستگاه کارل جنتر:
لازم به ذکراست که کار با این دستگاه فقط برای کسانی توصیه می‌شود که واقعا توانایی پیوند زدن را ندارند و یا در مقیاس خیلی کم به تولید ملکه می‌پردازند.
مشکل بزرگی که این دستگاه دارد این است که باید ملکه مادری را مدتی در داخل این دستگاه حبس کنیم و آن را وادار به تخمگذاری در داخل حجره های پلاستیکی کرده، که در اکثر مواقع دو روز به طول خواهد انجامید تا ملکه این حجره ها را قبول کند و شروع به تخمگذاری نماید.
گاهی هم دیده می‌شود که درداخل هرسلول دو یا سه تخم می‌گذارد و این به این علت است که ملکه مادر با تخمگذاری روزانه حد اقل ۱۰۰۰ عدد در روز دراین دستگاه تحت فشار شدید قرارگرفته است و مجبور است این چند روزه داخل دستگاه را از تخمگذاری اجتناب کند که این امر باعث جمع‌شدن شکم ملکه خواهد شد.
وقتی که ملکه را به کندوی خودش باز می‌گردانید، بارها دیده شده که کلنی ملکه را قبول نمی‌کند و اقدام به کشتن ملکه می‌کند. این رفتار بخاطر این است که ملکه دیگر تا مدتی توانایی پاسخ به نیاز و تخمگذاری وسیعی که یک کندوی قوی به آن احتیاج دارد را نخواهد داشت. به دلیل اینکه شکم ملکه جمع شده و در نبود ملکه کلنی هم خود را آماده شاخون‌سازی می‌کند. اگر از این دستگاه استفاده می‌کنید‌، دو روز قبل از حبس کردن ملکه داخل دستگاه با مالیدن عسل برروی حجره های پلاستیکی و آویزان کردن دستگاه در داخل کندو که خود منجر به اینکه زنبورها یک لایه مومی نازک در داخل این حجره‌ها بافته و شرایط را برای تخمگذاری ملکه آماده‌تر سازند.

مراقبتهای بعد از پیوند زدن:
به یاد داشته باشید در اغلب مواقع انتقال شان حاوی لارو از زنبورستان تا محل پیوند زدن و همینطور برگشت تیرک پیوند زده شده به داخل کندوی پرستار در یک فضای بسته مثل کندوچه (البته بدونه زنبور) یا حتی داخل یک پلاستک بزگ یا جایخی فومی انجام شود تا این قاب در حال حمل در مجاورت باد قرار نگیرد! قبلا گفته شده بود که قبل از آویزان کردن تیرک پیوند زده شده درداخل کندوی پرستار باید از عاری‌بودن هرگونه شاخون زده شده اطمینان حاصل شود.
بعد اقدام به پیوند زدن و آویزان نمودن تیرک در داخل کندوی پرستار کنید.  می توانید از هر کندوی پرستار دو بار شاخون تکمیل شده برداشت کنید. این به گونه ای است که بعد از سر بسته شدن شاخونها، آنها رابا محافظ شاخون درطبق بالای یک کندوی پرجمعیت قرار داده و یا داخل دستگاه انکوباتور قرار دهید.
چون از این به بعد شاخونها فقط به دما ورطوبت احتیاج دارند. بعد می توانید مجددا به کندوی پرستار تیرک پیوند جدید بدهید. ولی فراموش نشود که چنانچه کندوی پرستار بیشتر از۲۱ روز بدونه ملکه بماند ، حتما نرزا خواهد شد! پس بنابراین بعد از دوره دوم با تقسیم کندوی پرستار به دو یا سه کندوی جدید و دادن ملکه های بارور به این کندوها و تقویت جمعیت با شانه‌های حاوی تخم زنبور کارگر سر‌بسته و درحال تولد، باعث بازسازی جمعیت کندوی پرستار شوید.
متاسفانه در داخل کشور از این نوع محافظه‌ای شاخون وجود ندارد و می‌توانید با استفاده از توری آلومینیومی با کمی مهارت تعدادی از این نوع محافظها را درست کنید. در کندوی بدون ملکه می‌توان به صورت بلند مدت حتی تا ۵ روز ملکه ها را در این وضعیت نگهداری کرد، مهم این است که روزانه یکباربه وسیله اسپری آب به ملکه‌ها آب داده شود. ولی دردستگاه انکوباتور نمی‌توانید بلند‌مدت ملکه نگهداری کنید. چون ملکه‌ها نیازبه پرستاری و تغذیه دارند ودمای داخلی دستگاه که ۵/۳۴ وبا رطوبتی حداقل ۷۰ درصد است، محیط مناسبی برای نگهداری بلند مدت ملکه متولد شده نمی‌باشد.
فراموش نشود که حتما ۴۸.ساعت قبل از تولد ملکه‌ها شاخونها را بصورت انفرادی تقسیم کرده یا به کندوچه‌های پرورش ملکه تحویل دهید. چون اختلاف سن لاروهای برداشت شده می‌تواند تولد غیره منتظره را به دنبال داشته باشد.

تقسیم شاخون‌ها و آماده سازی کندوچه های پرورش ملکه:
سه روز قبل ازتولد شاخون‌ها نسبت به پرکردن کندوچه های پرورش ملکه و یا بچه‌گیری آنها اقدام نمایید. لازم به تذکر است که یتیم‌ماندن کندوچه پرورش ملکه و یا کندوی جدید به مدت حداقل۲۴ تا ۴۸ ساعت ضروری می‌باشد. توصیه می‌کنم حتما از زنبور جوان کارگر استفاده شود و هیچگاه از پوکه بافته شده استفاده نکنید، این به این معنی است که اوّل یک نوار ۵ سانتی از برگه موم را داخل و بالای قاب کندوچه بچسبانید و حداقل دو قاب را به اینصورت تکمیل و در کندوچه آویزان کنید، بعد شربت خوری کندوچه را از شربت درست شده با تناسب دوتا شکر و یکی آب به مقداری که درحین جابجایی کندوچه به انبار مشکل ساز نباشد پر کنید.
با گذاشتن این کندوچه ها درکنار کندوهای قوی نسبت به برداشت زنبور کارگر از داخل طبق عسل که محل تجمع زنبوران جوان هست اقدام نموده و در داخل یک وان پلاستیکی تکانیده و با اسپری کردن آب بر روی زنبوران از پرواز آنان جلوگیری کنید.
این امر گذشته از اینکه باعث تامین آب مورد نیاز زنبورها می‌شود بلکه آرامش آنها را هم بر قرار می‌کند. بعد به میزان هر کندوچه به اندازه یک شیشه نیم کیلویی پر از زنبور در کندوچه ها ریخته و با گذاشتن یک قطعه پلاستیکی که از دور تا دور در کندوچه بیرون زده باشد، درکندوچه را ببندید و کندوچه را در داخل یک انبار تاریک و تقریبا خنک قرار دهید. البته فراموش نکنید که دریچه پرواز کندوچه را بسته و از باز بودن هواکش کندوچه اطمینان حاصل کنید.
کندوچه بالا که از نوع یک قابی EWK آلمانی می باشد و با دو قطعه شیشه در سمت چپ و راست مهار زنبورها راممکن می‌سازد، این کندوچه ها درایستگاه‌های قرنطینه شده استفاده می‌شود و امکان کنترل و جلوگیری صد درصد از ورود زنبورهای نر ناخواسته را ایجاد می کند. دراین سیستم برای تغذیه ازخمیر شیرین استفاده می‌شود. البته هر دو‌تا از این کندوچه‌ها در یک کندوچه محافظ قرار می‌گیرد!
کندوچه بالا که از نوع یک قابی EWK آلمانی می‌باشد و با دو قطعه شیشه در سمت چپ و راست مهار زنبورها راممکن می‌سازد، این کندوچه‌ها درایستگاه های قرنطینه شده استفاده می شود و امکان کنترل و جلوگیری صد درصد از ورود زنبورهای نر ناخواسته را ایجاد می‌کند. دراین سیستم برای تغذیه ازخمیر شیرین استفاده می‌شود. البته هر دو تا از این کندوچه ها در یک کندوچه محافظ قرار می‌گیرد!
می‌توانید بدونه نگرانی حتی تا یک هفته این کندوچه ها را با دربسته شده درانبار قراردهید.  یک روزبعد ازپرکردن کندوچه‌ها نسبت به تقسیم شاخون‌های رسیده در داخل کندوچه ها اقدام کنید. قبلا گفته شد که حتما از پلاستیک در زیر در کندوچه استفاده شود که این باعث جلوگیری ازپرواز زنبورها به بیرون خواهد شد. شما می‌توانیدبا ایجاد یک سوراخ کوچک بایک میله داغ برروی پلاستیک نسبت به آویزان کردن شاخون در داخل کندوچه اقدام کنید بدون اینکه زنبورها به بیرون پرواز کنند.